Dubbele achternaam

Dubbele namen zijn familienamen die een samenstelling zijn van twee namen. Bijvoorbeeld Van Vrijberghe de Coningh, Korthals Altes, Spahr van der Hoek, maar ook Tjeenk Willink is een dubbele naam. Dubbele namen worden zonder koppel-streepje geschreven, in tegenstelling tot geboortenamen van getrouwde vrouwen.

Aanvankelijk ontstonden deze namen door toevoeging van de naam van huizen, landgoederen of heerlijkheden aan de eigen achternaam nadat de betreffende families deze bezittingen hadden verworven, zoals bij Ruigrok van der Werve, Van Zuijlen van Nijevelt en Pompe van Meerdervoort.

Later zijn het veelal combinaties van de familienamen van de beide ouders van degenen die deze dubbele namen hebben gecreëerd en vanaf de 19de eeuw daarvoor bij Koninklijk Besluit toestemming hebben gekregen, zoals Van Ingen Schenau en Van den Berg Jeths. Toestemming werd verleend als de familie(naam) van de moeder zou uitsterven. In het geval van de naam Tjeenk Willink werd vernoemd naar een oud-oom zonder kinderen.

Als de vorming van een dubbele naam officieel bij Koninklijk Besluit niet haalbaar was, werd wel geprobeerd om de betreffende familienaam in de geboorteakte als (tweede) voornaam op te nemen. Dan heette het kind immers toch bijvoorbeeld Archibald Prins de Keizer. Deze truc werd later met een wet tegengegaan waarin werd bepaald dat voornamen geen bestaande familienamen mogen zijn, tenzij de naam als voornaam gangbaar is. Deze wettelijke bepaling wordt nog steeds door ambtenaren van de burgerlijke stand toegepast.

Uiteindelijk konden hele ritsen van namen ontstaan: Oetgens van Waveren Pancras Clifford, Binkhorst van Oudcarspel en in Koedijk, Domela Nieuwenhuis Nyegaard, Meijer Timmerman Thijssen.

Een aantal familienamen bestaat eveneens uit twee aparte delen, maar deze namen kunnen desondanks niet als dubbele namen worden beschouwd. In de naam Van Bergen Henegouwen is Henegouwen een nadere plaatsbepaling van de plaats Bergen: niet Bergen in Noord-Holland, maar Bergen in Henegouwen. Officieel is het dan geen dubbele geslachtsnaam.

Namen met de bijvoeglijke naamwoorden Groot, Klein (Lutje), Oud (Old) en Nieuw (Nij) duiden boerderijen aan, voornamelijk in Oost-Nederland. De namen van deze boerderijen laten zien dat bij een oorspronkelijk huis een nieuw huis is gebouwd: Groot Bronsvoort en Klein Bronsvoort, Kleinen Traast, Grotentraast, Lutke Schipholt, Olde Loohuis, Olde Olthuis.

In 2005 doet D66 het voorstel om dubbele achternamen ook toe te staan als de ouders het niet eens kunnen worden over de achternaam van hun kind.Het kind krijgt dan de achternamen van beide ouders, in alfabetische volgorde achter elkaar. Mocht dit doorgaan, dan kunnen de mensen met een echte dubbele familienaam in het vervolg dagelijks uitleggen dat hun naam niet het product is van deze nieuwe wet.